Here m’n tijd

Vadertje Tijd dus.
Tijd wordt ook wel de vierde dimensie genoemd en, zou ik zo denken, waarschijnlijk toch ook meestal de minst begrepen van die vier. (terwijl hij, zij of het toch wel elk moment van ons leven beheerst?)

Bij die andere drie, lengte, breedte en hoogte, in samenhang ook wel ruimte genoemd meen ik me soms wel iets voor te kunnen stellen of daar kan ik me anders gezegd nog weleens een beeld van vormen, maar met de tijd wil dat maar niet erg lukken. Nu heb ik, om juist die reden misschien niet zo verwonderlijk, mijn hele leven ook al een beetje ruzie met de tijd. Dat wil zeggen met onze moderne Westerse tijd van de klok. Ik kan het meestal maar moeilijk met die tijd vinden en ik kan me ook zo een-twee-drie niet een bepaalde tijd heugen dat ik die tijd nadrukkelijk als een goede en trouwe vriend heb beleefd of ervaren. Ik zal overigens niet gauw aan de rotsvaste trouw, de onverbiddelijke exactheid of de domme regelmaat van die tijd twijfelen.

Voor wie het weten wil is hier overigens de juiste tijd

Lieden uit andere culturen blijkt het telkenmale weer op te vallen dat wij Westerlingen weliswaar de klok, kalenders en agenda’s hebben maar dat we in tegenstelling tot hen zelden (de) tijd schijnen te hebben.

Nu zeggen we ook wel dat de tijd alle wonden heelt en aangezien er niemand zonder butsen en schrammen door het leven komt, moet de tijd in dat licht bezien ook voor mij in de loop der tijd het een en ander aan pijn of leed verzacht hebben of het in de vergetelheid hebben doen raken.
Time is on my side, zou ik bijna zeggen, ware het niet dat ik het vaak niet zo gevoeld heb.

Tijd is geld

is een vaakgehoorde kreet die de moderne mens zich, in navolging van zakenlui en andere geldwolven, als lijfspreuk lijkt te hebben eigengemaakt.
Wat geld ons dan waard is, is dan een volgende vraag die zich in tijden van crisis als de huidige zou kunnen opdringen; maar die vraag lijkt eerder door filosofen en soortgelijke heldere geesten en nuchtere lieden gesteld te worden dan door de politici, economen, managers en andere lieden die aan de touwtjes van het financieel-economische systeem plegen te trekken.
Zouden we ook van zoiets als een economie van de tijd kunnen spreken? Op veel werkplekken worden vandaag de dag wel allerhande cursussen time-managenment aangeboden of aanbevolen.
Als ik mijn salarisstrookje zo af en toe toch eens bekijk hecht de baas hoe dan ook niet al te veel waarde aan mijn tijd.

Voor wie bij de tijd wil blijven, is hier trouwens nog steeds: de juiste tijd

Met die juiste tijd heb ik in de loop van mijn leven nogal wat geworsteld en te stellen gehad; ik was ooit een notoir en hardnekkig verslaper en (te-)laat-komer.
Die tijd is gelukig geweest en hoort vooralsnog tot het verleden, maar ik kan het nog altijd spaans benauwd krijgen van de gedachte aan te laat komen. Alle door mij verslapen en anderszins verpilde tijd is voor altijd verloren en daar helpt geen lieve moeder aan. Ik zou me natuurlijk voor kunnen nemen om alle tijd die ik ooit ergens te laat kwam te compenseren door voortaan overal in evenredige mate te vroeg te komen, maar ik zie niet zo goed wie of wat ik daar een dienst mee zou bewijzen.

Ooit verloren tijd weer terug te vinden is ook nog een hele kunst. Proust werd er zo ziekelijk als hij was toch maar mooi onsterfelijk mee. Hetgeen sommigen dan weer verbazen kan.
Gevoelsmatig heeft de tijd in al zijn onherroepelijke tijdelijkheid en qua beleving toch vaak iets van een enigzins kneedbare of schommelende tijd, lijkt mij.

Zie Ysabje’s blog voor een mooie beschrijving van het begrip: de schommelende tijd.
Kunsthistoricus Huub Mous betoogt op wellicht wat filosofischer maar niet minder poëtische wijze dat het juist de ongrijpbaarheid van de onderscheiden voorbije momenten in die schommelbeweging is die betekenis in onze wereld voortbrengt.
De tijd laat zich klaarblijkelijk maar nauwelijks of niet vangen en (be)grijpen en je kunt het al helemaal niet zomaar even in of uit een flesje krijgen:

Tja .. wat valt er dan nog voor zinnigs over de tijd te zeggen zonder in al te technische verhandelingen te vervallen als wat het verschil is tussen zonnetijd en klokketijd.
Wat er zinnig en wat er onzinnig in deze is, ontgaat mij nogal eens maar volgens mij hebben we het eigenlijk altijd al over de tijd gehad, heeft de moderne mens, zoals ik die nu om mij heen zie, alle oproepen tot onthaasting ten spijt, meestal een te drukke agenda om daar stil bij te staan en zullen we het er na 21 december 2012 ook wel weer eindeloos of tot het volgende eind der tijden over denken, spreken, schrijven of zingen.

Enkele gedenkwaardige citaten over de tijd om eens even bij stil te staan

Paul Simon zong ooit mijmerend over zijn eigen schooltijd: I’m taking my time but I don’t where .. so goodbye Rosie ..

Tja .. over het verstrijken van de tijd en de wisseling van generaties gesproken …
Those were the days .., verklaren leden van elke grijswordende generatie telkens weer overtuigd. Dat is dan blijkbaar iets dat niet zo gauw verandert met de tijd. En soms hoor je dan nog verzuchten dat nostalgie ook al niet meer is wat het geweest is!
En we worden er, deze Dylan tekst ten spijt, toch heus niet jonger op:

Time is an illusion zei Albert Einstein eens.

Wel een bijzonder dwingende en bepalende illusie, zullen de meeste van ons dan nog weer even op willen merken.
Nu was diezelfde Einstein natuurlijk niet zomaar de eerste de beste en bovendien iemand die zich als algemeen gewaardeerd en gezaghebbend geleerde intensief in het fenomeen tijd verdiept heeft. Hij wist tijd en ruimte zelfs onder een zelfde noemer te verenigen in de bekende formule E = mc².

Dat voert als onderwerp uiteraard veel te ver voor een blogje als dit maar gelukkig deed, deze eveneens door mij zeer gewaardeerde en bewonderde, Albert ook meer dan eens uitspraken van een verpletterende eenvoud en een al even onweerlegbare overtuigingskracht.
Zoals bijvoorbeeld de, naar mijn smaak, mooiste en sterkste uitspraak ooit over en verklaring van de tijd:

The only reason for time is so that everything doesn’t happen at once
ofwel
De tijd bestaat alleen maar omdat anders alles tegelijk zou gebeuren

En dat is toch wel het laatste waar ik aan zou moeten denken; stel je voor zeg, dan zou ik er helemaal geen eind meer aan weten en dol draaien.
Bij nader inzien toch maar goed dat er tijd is!
Laten we haar dan maar wel gebruiken want voor je het weet ben je oud.

Hier de festival-uitvoering ervan.

De tijd vliegt of Tempus Fugit plegen we dan te zeggen en dat is toevallig ook de naam van deze Corsicaanse groep:

De tijd is onverbiddelijk en onvermoeibaar. Als er iets is dat maar eeuwig en eindeloos door lijkt te tikken is het toch wel de tijd.

Nu is het begrip ‘eeuwig’ voor mijn grijze massa al net zo onvoorstelbaar als het begrip ‘eindeloos’ of ‘oneindig’. Daar vallen tijd en ruimte in mijn voorstellingsvermogen dan toch zomaar even samen!
De paradox is dan dat ik me al evenmin een heldere voorstelling kan maken van het stoppen of niet meer zijn van de tijd of van een uiterste grens van de ruimte; kortom ik kan me niet zo goed het niets voorstellen. Kortom:

Time is of the essence

zoals men in het Engels wel pleegt te zeggen.

Zonder timing geen muziek, geen dans of welke ‘performing art’ dan ook!

Zonder tijd geen verleden en ook geen geschiedenis dus zonder tijd ook geen verhaal en geen verhalen!. Geen groot verhaal en ook geen vele kleinere verhalen.

Zonder tijd dan ook geen herinneringen want wat is een herinnering anders dan een beeld dat behalve als bouwsteen voor onze verhalen ook fungeert als een tijdslabeltje dat we ons, al dan niet naar believen, voor de geest kunnen toveren. Dat wij aanzienlijk slordiger met die labeltjes plegen te rommelen en te schuiven dan, om maar eens wat te noemen, de computer en ze daarbij nogal eens aan de verkeerde tijdshaakjes willen hangen doet in onze belevingswereld zelden iets af aan de soliditeit, de duurzaamheid of de geloofwaardigheid van dat herschapen beeld.

Zonder tijd ook geen toekomst en zonder tijd dus ook geen hoop om mettertijd …..?

Nu heb ik inmiddels al meer verleden dan toekomst, ook daar is, vrees ik, ook al geen ontkomen aan of ik zou een hiernamaals moeten veronderstellen waar zo ongeveer alles anders is behalve mijn ikje of ego. En dat lijkt me nou toch een beetje al te ‘maya’.

Dan doen we er wellicht toch maar verstandig aan ons wat te verdiepen in de wetenschappelijke aspecten van de tijd of eens bij wat wijsgeren te rade te gaan:

Volgens Schopenhauer waren we vóór Kant in de tijd en is sinds Kant de tijd in ons. Dat vind ik wel een aardige stelling; de vraag is dan of dat slechts in theorie geldt of ook in de praktijk. Die tijd in ons klinkt nogal psychologisch en wat weet de psycholoog daar dan over te melden:

Het schijnt dat een andere filosoof, ene Heidegger ook nogal wat diepgravende dingen over de reikwijdte van het tijdsbegrip en onze tijdsbeleving te melden had in zijn ‘Sein und Zeit’, maar dat heb ik nog niet gelezen.
Hoewel het me stug lijkt en ik die kans toch uiterst gering schat, komt die tijd wellicht toch ooit nog eens; wie zal het zeggen?
In de Bijbel vertelt de Prediker ons althans dat er een tijd voor alles is en dat alles zijn tijd heeft:

Het kan verkeren

zei Bredero weliswaar maar ondanks mooie verhalen en fictie over tijdsmachines en tijdreizen kennen we in de tijd toch nog steeds geen weg terug. Retourtjes worden niet verkocht; it’s a oneway-ticket only! En dan weten we ook nog niet waar de trein heengaat en waar ie zal stoppen.

P.S. Wat een genante nalatigheid mijnerzijds toch om deze gedachtekronkels met betrekking tot here m’n tijd niet al eerder af te sluiten met een gepaste tekst en het onvergetelijke stemgeluid van die ‘Lady of song’ Sandy Denny.
Bij deze dan maar, naar ik hoop toch nog tijdig, goedgemaakt:

en wie het antwoord op de vraag weet, mag het natuurlijk, als vanouds, weer zeggen.

Ik lees zojuist een tijdloos artikel over efficiency, tijd en zingeving in ‘the (onvolprezen) marginalian’ waarvan ik het niet kan nalaten om daar vandaag 20 jan. 2022 toch ook even de aandacht op te vestigen.